THAM DỰ HỒI TÂM, NGHE GIẢNG VỚI TÂM LƯ NÀO?!
Trần Mỹ Duyệt
Trong những dịp đặc biệt như Mùa Vọng, Mùa Chay, mừng bổn mạng, mừng ngân khánh, kim khánh… các giáo xứ, các hội đoàn thường chuẩn bị bằng những buổi hồi tâm, tĩnh tâm, hội thảo. Trong những trường hợp này, người tham dự luôn luôn được nghe những bài giảng, bài nói chuyện với những chủ đề hấp dẫn, và dĩ nhiên, được tŕnh bày do những thuyết tŕnh viên, những nhà chuyên môn đạo đức, có bằng cấp, uy tín và địa vị.
Nguyên việc những dịp như vậy được gọi là đặc biệt, và nghe danh những thuyết tŕnh viên, những nhà giảng thuyết tên tuổi, những đề tài hấp dẫn như vậy đă khiến cho tâm lư người nghe nổi lên nhiều háo hức, ṭ ṃ và mong được tham dự. Tâm lư ấy cũng tạo nên điểm tích cực trong việc đón nhận những nội dung được tŕnh bày. Mặt khác nó cũng làm cho nhiều người có cảm giác ảo mộng về những ǵ ḿnh được nghe, và từ đó dễ dẫn đến những điều tiêu cực.
Sau đây là một thí dụ, Mùa Vọng vừa qua, giáo xứ chúng tôi mời được vị giảng thuyết từ Việt Nam qua. Trên tờ thông tin liên lạc của giáo xứ cả tháng trước đă giới thiệu tiểu sử của ngài, đề tài của 3 buổi tĩnh tâm. Trong các thánh lễ trước đó cũng đă được cha xứ, cha phó, các vị chủ tịch nhắc nhở, mời gọi, tạo nên không khí chờ đợi, mong ngóng. Giáo dân th́ kháo láo với nhau về nhà giảng thuyết và đề tài qua những trao đổi, và nhận định khác nhau. Ngày khai mạc, vô t́nh tôi gặp một người bạn được cho là “trí thức” và cũng có đôi chút ảnh hưởng trong cộng đồng. Chúng tôi chào hỏi nhau theo cách thức b́nh thường, rồi ai nấy t́m cho ḿnh một chỗ ngồi trong thánh đường. Hôm sau tôi không thấy anh, và hôm sau nữa cũng không thấy anh. Giáng Sinh tôi lại t́nh cờ gặp anh và hỏi tại sao không thấy anh tiếp tục tham dự hồi tâm Mùa Vọng. Anh mỉm cười và không trả lời. Nhưng tôi hiểu qua ánh mắt và nụ cười ấy anh muốn nói ǵ?!
Một h́nh ảnh khác, mới cách đây vào tuần trước, trong buổi gặp gỡ của một nhóm anh chị em trong sinh hoạt gia đ́nh, một chị đă say sưa nói về cảm tưởng mà chị vừa trải qua trong buổi tĩnh tâm Mùa Chay. Chị cũng không ngớt lời ca tụng vị giảng thuyết: Thánh thiện, thông thái, và dễ mến. Chị c̣n chia sẻ thêm là từ đó (mới chỉ hơn hai ngày thôi), chị cầu nguyện sốt sắng hơn, nói chuyện với Chúa hàng giờ, và thấy được hạnh phúc, tâm hồn b́nh an, sung sướng. Chị thấy Chúa gần gũi, và đáng mến dường bao!
Hai thái độ trên, theo tôi, đă phản ảnh phần lớn tâm lư của nhiều người khi tham dự những buổi hồi tâm, thuyết tŕnh, hội thảo hay diễn thuyết: 1) Có người tham dự v́ ḿnh. 2) Có người tham dự v́ người khác. 3) Có người tham dự v́ hiếu kỳ. Và 4) Có người tham dự v́ đám đông.
THAM DỰ V̀ M̀NH
Những người tham dự các buổi tĩnh tâm, hồi tâm, hội thảo hay thuyết tŕnh v́ ḿnh hay cho ḿnh thường bao giờ cũng mang tâm lư lạc quan, học hỏi, t́m hiểu. Họ là những người có tinh thần cầu tiến. Câu nói b́nh dân mà những người này thường áp dụng là: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Dù họ là ai - người hiểu biết, học thức hay địa vị - họ vẫn đến tham dự những buổi tổ chức ấy bằng ư thức rất thật về ḿnh: “Biển học mênh mông, cái biết của ḿnh chỉ là giới hạn”. Do đó, họ không phê b́nh, bắt bẻ, hoặc khắt khe chê bai thuyết tŕnh viên hay các vị giảng thuyết mặc dù có những điều mà họ đồng ư hay không đồng ư; ngay cả trong những lănh vực mà họ chuyên môn, thâm cứu hơn. Điều quan trọng họ muốn t́m hiểu là nội dung người tŕnh bày muốn chuyên chở, mà họ là người nghe đang cần lúc này.
Và họ cũng thường là những người đến đúng giờ, tham dự nghiêm chỉnh và ra về một cách thoải mái. Tóm lại, những người này đến để học hỏi, t́m kiếm một điểm ǵ tốt, thích hợp cho ḿnh để suy nghĩ, và để sống. Đây là tâm lư tích cực. Nó luôn đem lại những kết quả tốt cho những ai đến các buổi hồi tâm, hội thảo, thuyết tŕnh hay cấm pḥng. Nó cũng là tâm t́nh “đến mà xem” đă được Chúa Giêsu trả lời cho hai môn đệ khi họ muốn t́m biết nơi Ngài ở.
THAM DỰ V̀ NGƯỜI KHÁC
Trái ngược với tâm lư v́ ḿnh là v́ người khác. Những người tham dự với tâm lư v́ người khác họ đến để nghe, để xem cha giảng pḥng, thuyết tŕnh viên nói ǵ? Tŕnh bày như thế nào? Những điều ấy có phù hợp với hiểu biết, quan điểm, phán đoán và cái nh́n của họ hay không? Nếu hợp ư họ, họ sẽ không ngớt lời ca ngợi. Nhưng nhất là những điều ấy có dùng được để khi về họ tố cáo chồng, vợ, cha, mẹ, con, cháu hoặc những người chung quanh hay không?
Trở lại câu chuyện mà tôi đă nêu lên ở trên về người chị em đă không ngớt lời khen cha giảng pḥng: Đạo đức, duyên dáng, dí dỏm, tư tưởng mới lạ, hữu ích và chuyên môn. Nhưng theo tôi, không biết những điều này có giúp ǵ cho đời sống tâm linh và đổi mới tâm hồn của một người hay không? Trên thực tế, cá nhân tôi cũng từng được nghe những nhận xét tương tự mỗi khi thuyết tŕnh ở đây đó. Trong những trường hợp như vậy, tôi thường thân mật trả lời: “Cám ơn! Tôi ước ǵ ở nhà bà xă tôi cũng lâu lâu khen tôi được một vài câu như vậy”.
Cái nh́n ảo tưởng này c̣n dễ đem đến những kết luận tiêu cực. Nó thường là đề tài của những tranh chấp giữa vợ chồng, giữa những người thân trong gia đ́nh. Thật ra, chính Chúa Giêsu cũng đă cảnh báo trước: “Hăy nghe những ǵ chúng nói, mà đừng bắt chước những ǵ chúng làm” (Mt 23:3). Và điều này cũng nhắc lại một câu truyện lư thú giữa hai vợ chồng đang ngồi trong rạp xinê. Cô vợ nh́n cảnh t́nh tứ trên màn ảnh, ghé vào tai chồng:
-Anh xem ḱa, đôi t́nh nhân hôn nhau lăng mạn, t́nh tứ quá. Em ước ǵ cũng được anh hôn như vậy.
Người chồng không kém dí dỏm, th́ thầm bên tai vợ:
-Em ơi! Thằng tài tử đó hôn nồng nàn, say đắm như thế v́ không những được hôn miễn phí mà c̣n được trả tiền nữa!
Trên thực tế, những người tham dự các buổi hồi tâm, tĩnh tâm, cấm pḥng, hay thuyết tŕnh v́ người khác là những người thường đến đó chỉ để nghe những ǵ mà họ muốn chồng, vợ, cha, mẹ, hay con cháu họ phải sửa đổi, phải thực hành. Nghe rồi để đó về nhà nếu thấy những ai đó làm sai ư ḿnh, không như ḿnh nghĩ liền đem ra so sánh, ch́ chiết, và chê bai: “Anh có nghe cha giảng pḥng nói hôm đó là chồng phải thương yêu vợ không” Hoặc: “Em có nghe cha nhắc lại câu thánh kinh: “Chồng là đầu của vợ, như Đức Kitô là đầu của Hội Thánh” (Eph 5:23) không?” Một sự so sánh thiếu chuẩn mực, không chính xác.
THAM DỰ V̀ HIẾU KỲ
Trường hợp của người bạn tôi nhắc đến ở câu chuyện đầu có thể đến buổi cấm pḥng lần đó v́ hiếu kỳ? Nghe giới thiệu hấp dẫn. Đề tài mang nội dung chuyên môn, phong phú. Đến thử một lần xem có đúng như những ǵ thiên hạ đồn đăi không? Tự trong thâm tâm, người hiếu kỳ đă có sẵn những mặc cảm nghi kỵ, bắt bẻ, và phê phán. Do đó, những người này đến với những buổi hội thảo, hồi tâm, học hỏi thường bằng thái độ thờ ơ, nếu không muốn nói là “biết rồi khổ quá nói măi” để mong phê phán, bắt bẻ hơn để học hỏi.
Với tâm trạng ấy, người thuyết tŕnh viên, cha giảng pḥng hoặc bất cứ nhà giảng thuyết nào dù thông thái, đạo đức, khôn ngoan và nhiều kinh nghiệm mấy đi nữa cũng không hài ḷng những người này. Bởi v́, họ cho rằng tự ḿnh họ, họ đă biết đủ, đă hiểu đủ, đến là để nghe thử, xem thử và coi thử có giống như thiên hạ đồn đại và giới thiệu hay không! Đến để nghe và để sửa sai người khác.
Tâm lư hiếu kỳ cũng mang sẵn tâm lư chối từ. Với tâm trạng đến để nghe cho biết, những người này sẽ loại bỏ, sẽ từ chối tất cả những tư tưởng, những ư kiến không phù hợp với họ. Họ thường ra về với đầu óc trống rỗng và thất vọng.
THAM DỰ V̀ ĐÁM ĐÔNG
Có lẽ đây là thuộc về số đông. Người này đi, người kia đi, tôi cũng đi, Không đi sợ bị chê là ḿnh khôn khan, nguội lạnh, thiếu đạo đức, thiếu tinh thần.
Những người tham dự hồi tâm, tĩnh tâm, hội thảo kiểu này thường đến trễ, về sớm. Họ không quan tâm đến những lời giảng giải. Thân xác ngồi đó mà tâm trí bay bổng, ngao du những nơi nào khác. Thấy người khác vỗ tay, ḿnh vỗ tay. Người khác xụt xùi cảm động, ḿnh cũng xụt xùi xúc động. Họ thường tránh né những câu hỏi, hoặc ngại ngùng khi phải trả lời do thuyết tŕnh viên, giảng viên nêu ra.
Tuy nhiên ở một khía cạnh khác, họ thường lại là những người dễ bị tâm lư quần chúng tác dụng nhất. Khóc lóc, thổn thức và bừng bừng lửa mến như kiểu Phêrô trên núi lúc Chúa biến h́nh: “Lạy Thầy được ở đây th́ tốt lắm” (Mt 17:4). Riêng trong lănh vực đạo đức, để thảo măn tâm lư này, nhiều cha giảng pḥng thường dùng những câu truyện hài hước, những ví dụ rẻ tiền, thiếu thực tế mong tạo được tiếng cười, những giây phút thoải mái của người nghe. Nhưng đây là một thực hành tiêu cực rất đáng tiếc, v́ sau những trận cười đó, ra về người nghe không học hỏi được ǵ.
KẾT LUẬN TỰ VẤN
4 trong số những người thường đến với các buổi hồi tâm, tĩnh tâm, chia sẻ, cầu nguyện, và hội thảo, bạn thuộc loại người nào? Mùa Chay cũng chỉ mới bắt đầu. Hăy chọn cho ḿnh một mẫu người tham dự khi đến với những buổi hồi tâm, tĩnh tâm, cấm pḥng hay hội thảo.